De prijs van koffie op de koffiebeurs was lange tijd in vrije val op de koffiebeurzen. Sinds corona noteerde deze terug wat hoger, maar helaas is de prijs nog steeds veel te laag. Dat lijkt goed voor ons, consumenten, maar het tegendeel is waar. Goedkope koffie zorgt namelijk voor een aantal perverse effecten die onder andere de kwaliteit van onze koffie en onze leefwereld beïnvloeden.
Veel koffieboeren krijgen minder geld voor hun bonen dan het hen kost om ze te telen, plukken en verwerken. Lang kan een koffieboer(in) dat niet volhouden. Wanneer dit aanhoudt, gaan ze andere opties onderzoeken. Zo kunnen ze er voor kiezen om hun Arabica-planten te vervangen door de Robusta-variant. Die leveren beter op, maar hebben andere eigenschappen dan Arabica. Een keuze die doordacht moet gemaakt worden dus, wil men nog steeds dezelfde kwaliteit bereiken. Of misschien stoppen boeren zelfs helemaal met het telen van koffie, ten voordele van andere gewassen. Of, en dit is een slechte optie, kiezen ze voor efficiëntiewinsten door automatisch te plukken, waarbij zowel rijpe als onrijpe bessen samen van de struik gehaald worden, wat de kwaliteit van de koffie enorm beïnvloedt.
Erger nog, vaak zie je ook dat teeltwijzen worden geprefereerd die misschien meer bonen (van mindere kwaliteit) in totaal opleveren, maar waarbij men meestal ook schade toebrengt aan de zone waar men teelt. In dit laatste geval worden vb grote gebieden in de zon vrijgemaakt van andere vegetatie. Nochtans levert een koffieplant betere bonen op onder het natuurlijke schaduwdek van hoger groeiende planten. Koffie Arabica ontstond lang geleden dan ook in de weinige bosrijke gebieden van Ethiopië.
Boeren snijden dus meer grond aan en doen dat ook niet altijd op een manier die goed is voor de bodem of de planten en de vegetatie errond. Dit leidt tot slecht grondbeheer, bodemerosie en bossen die verdwijnen en een vermindering van de biodiversiteit, wat op hun beurt leidt tot overstromingen en bijdraagt aan de klimaatverandering. Diezelfde klimaatverandering die er voor zorgt dat koffie binnenkort op bepaalde plaatsen niet meer te telen valt omdat de omstandigheden zo veranderd zijn. En die dus het voortbestaan van koffie zoals wij het kennen bedreigt.
Wat ook zeer verontrustend is dat boeren die geen winst maken evenzeer niet kunnen investeren in betere machines of de verbetering van hun productieprocessen. Ze hebben meestal ook niet genoeg geld om hun werkkrachten een fair loon uit te betalen. Dit alles is absurd als je weet dat koffie één van de meest verhandelde product ter wereld is (niet de 2e meeste, dat is een fabeltje). Specialty coffee, de enige manier waarbij de boer een faire prijs krijgt voor zijn/haar product onafhankelijk van de koffiebeurs, maakt maar 1% uit van de wereldmarkt.
Onze producenten zijn dus kwetsbaar, en daarom ondersteunen we hen met verschillende initiatieven die er voor zorgen dat deze boeren een correcte prijs krijgen. We helpen hen ook met het opzetten van coöperatieven die voorzien in betere werkomstandigheden, zekerheid en representatie. Boeren leren bij over een goed bodem- en waterbeheer. Vrouwelijke boeren worden verenigd in het Women Coffee Producers’-programma, wat zeer belangrijk is want zij zijn nog kwetsbaarder. Hierdoor ontvangen ze bijscholing, wordt hun representatie in de koffiewereld verbeterd en hebben we een betere toegang tot de zorg en andere belangrijke instanties. Een alomvattende benadering dus, want dat is de enige weg om koffie en teler te beschermen.
Addendum: de nieuwe Koffie Barometer (uitgebracht in 2021) bracht geen beter nieuws. De situatie is er voor de boeren niet op verbeterd. Integendeel: covid19 maakte het nog erger. Wij vragen de grote koffiebedrijven dan ook om ons te volgen en de prijs die zij betalen voor hun bonen te verhogen. Alleen dan zullen we de werk- en leefomstandigheden van koffieboeren ea in de wereld kunnen verbeteren, kunnen we klimaatverandering helpen tegengaan en de kwaliteit van de koffie blijven garanderen. Ik zal nog een stapje verder gaan: het is onze verdomde plicht als koffiemakers. Ga mee de uitdaging aan!
